Woda to fundamentalne dobro powszechne. W naszej strefie klimatycznej pozostaje tanie i łatwo dostępne. W modelu sprzedaży detalicznej, woda butelkowana wyrosła na jednego z liderów rentowności. Uczestniczymy w ekonomicznym paradoksie: płacimy wielką marżę za produkt o mikroskopijnej wartości surowca.
Paragon fiskalny to wierzchołek góry lodowej inżynierii kosztowej. Ukrywa machinę logistyczną, marketingową i podatkową. Cena na etykiecie nie odzwierciedla wartości płynu, lecz koszt zaawansowanych procesów przemysłowych. Dekomponujemy strukturę ceny i odpowiadamy na pytanie: kto zarabia na pragnieniu?
Segmentacja rynku: Piramida cenowa
Rynek wody w Polsce (2024/2025) to zróżnicowany ekosystem, a rozpiętość cenowa nie koreluje z jakością wsadu.
Poziom 1: Marki Własne. Domena dyskontów. Cena wody mineralnej w butelce 1,5L oscyluje w granicach 1,20 – 1,60 zł.
- Model biznesowy: Efekt skali, brak marketingu zewnętrznego, optymalizacja logistyki (pełne palety trafiają bezpośrednio do sklepu).
Poziom 2: Mainstream. Produkty wspierane kampaniami TV. Ceny: 2,20 – 3,50 zł.
- Narzut: Konsument płaci „premię za markę” i postrzeganą jakość.
Poziom 3: Premium i Import. Wody w szkle, funkcjonalne lub alpejskie. Ceny: 4,00 – 8,00 zł.
- Wartość: Często wynika z opakowania i kosztownego transportu międzynarodowego, a nie unikalnego składu mineralnego.
Dysproporcja wartości: Surowiec jak błąd statystyczny
Analiza techniczna obnaża szokującą prawdę: w butelce wody najtańsza jest… woda.
- Koszt wsadu: Wydobycie, filtracja i opłaty środowiskowe (wnoszone do Wód Polskich) to łącznie 2–3 grosze na butelkę. Ok. 1% ceny końcowej.
Koszty Opakowaniowe. Prawdziwym generatorem kosztów jest ropa naftowa i legislacja.
- Półfabrykat PET. Półprodukt do produkcji butelek. Cena zależy od kursu dolara i notowań ropy
- Dyrektywa SUP (Single Use Plastics): Wymóg trwałego przytwierdzenia zakrętki wymusił miliardowe inwestycje w nowe linie technologiczne. Koszt amortyzowany w cenie produktu.
- Kaucja: System kaucyjny nałożył na producentów dodatkowe opłaty manipulacyjne, co podbije cenę „na półce” niezależnie od samej kaucji zwrotnej (50 gr).
Szacunkowy koszt „zestawu” (butelka + korek + etykieta + folia na zgrzewkę) wynosi 40–60 groszy. To 20-krotnie więcej niż wartość wody. Z punktu widzenia ekonomii, kupujemy plastikowe naczynie, a woda jest gratisem.
Logistyka i marża: Wożenie powietrza i opłaty dodatkowe
Woda to towar specyficzny: tani w produkcji, ale ciężki i objętościowy. Fizyka transportu generuje potężne koszty.
- Problem masy: TIR załadowany wodą szybko osiąga limit dopuszczalnej masy całkowitej (DMC). Koszt paliwa, pracy kierowcy i opłat drogowych (e-toll) rozłożony na relatywnie niską wartość towaru.
- Marża handlowa: Aby produkt trafił na „Złotą Półkę” (wysokość wzroku), producent płaci sieciom handlowym tzw. opłaty półkowe. Marża sklepu i dystrybutora musi pokryć czynsz, prąd (lodówki zużywają gigawatogodziny energii) i pensje. W kategorii napojów marże te należą do najwyższych w FMCG.
W analizie ceny nie można pominąć roli państwa. Podatek VAT na wodę wynosi 23%. W cenie 2,80 zł, aż 52 grosze trafia do budżetu. Kwota wyższa niż zysk producenta i koszt surowca.
Zderzenie z kranówką: Marża 15 000%
Skalę „narzutu” najlepiej obrazuje porównanie z substytutem – wodą wodociągową.
- Woda z sieci: Średni koszt 1000 litrów to ok. 10–15 zł.
- Woda butelkowana: 1000 litrów najtańszej wody w PET to ok. 1600 zł.
Różnica cenowa wynosi 10 000% – 15 000%. Marża niespotykana w innych legalnych branżach.
Wizualizacja kosztu: Za równowartość 1000 litrów wody butelkowanej (ok. 1660 zł) sfinansujesz roczny karnet na siłownię, markowy smartfon lub weekend w SPA. Tę samą ilość wody z kranu kupisz za cenę dwóch kaw na mieście.
Cena półkowa nie uwzględnia kosztów środowiskowych, a ponosi je całe społeczeństwo.
- Ślad Wodny: Paradoks produkcji. Wyprodukowanie jednej butelki PET 1,5L (chłodzenie form wtryskowych, mycie linii) pochłania dodatkowo 2–3 litry wody.
- Utylizacja: Koszty zbiórki i recyklingu odpadów ponoszą gminy (czyli mieszkańcy w opłatach za śmieci), niezależnie od tego, czy kupują wodę butelkowaną.
- Chemia PET: Plastik w śladowych ilościach może migrować do wody, szczególnie gdy butelka jest wystawiona na słońce lub wysoką temperaturę w transporcie.
Płacimy za wszystko, tylko nie za wodę. Nabywamy usługę logistyczną (dostarczenie), technologiczną (zapakowanie) i marketingową (wizerunek).
—
Artykuł partnera
